ทำไม ค่า COD ถึงสำคัญกับโรงงานไทย: จากกฎหมายสู่การจัดการต้นทุนบำบัด
ความหมายและภาพใหญ่
ค่า COD (Chemical Oxygen Demand) คือปริมาณออกซิเจนที่ต้องใช้เพื่อออกซิไดซ์สารอินทรีย์ในน้ำเสียให้เป็นสารที่เสถียร จึงสะท้อน ภาระบำบัด อย่างตรงไปตรงมา เมื่อ COD สูง ระบบชีวภาพต้องทำงานหนัก ใช้พลังงานและเคมีมากขึ้น มีความเสี่ยงกลิ่น ตะกอนลอย หรือบ่อเสียสมดุล โดยทั่วไป COD จะสูงกว่า BOD เพราะครอบคลุมสารที่ย่อยยาก จึงเหมาะกับการเฝ้าระวังภาระรวมปลายท่อ
ผลกระทบต่อกฎหมายและต้นทุน
สำหรับโรงงานไทย ค่า COD ไม่ใช่แค่ตัวเลขในรายงาน แต่สัมพันธ์กับการปฏิบัติตามกฎหมายสิ่งแวดล้อม หากเกินเกณฑ์มีความเสี่ยงค่าปรับ การตรวจถี่ขึ้น หรือถึงขั้นชะลอการผลิตเพื่อปรับปรุงระบบ ขณะเดียวกันต้นทุนแฝงก็เพิ่มขึ้นจากพลังงานเติมอากาศ สารเคมี และการกำจัดตะกอน เมื่อเกิด shock load ระบบต้องใช้เวลาฟื้นฟูซึ่งกระทบต้นทุนโอกาสทันที
สิ่งที่มักทำให้ต้นทุนพุ่ง
- การใช้สารเคมี/พลังงานเพิ่มเพื่อกดค่า COD
- ปริมาณตะกอนสูงขึ้นและค่ากำจัดตามมา
- downtime จากการฟื้นฟูระบบหลัง shock load
- การตรวจถี่/การปรับปรุงที่ไม่อยู่ในแผน
สาเหตุ COD สูงจากหน้างานจริง
ค่า COD มักพุ่งตามจังหวะการผลิต เช่น การล้างเครื่องครั้งใหญ่ น้ำล้างแรกที่เข้มข้น การหกรั่วของวัตถุดิบ และ peak load หากไม่มีถัง EQ ภาระจะไหลเข้ารวดเดียวจนระบบรับไม่ไหว การแยกน้ำเข้มข้นไป pre-treat และการกระจายเวลาปล่อยน้ำทิ้งช่วยลดความเสี่ยงได้มาก
วัดอย่างไรให้เชื่อถือได้
คุณภาพของการตัดสินใจเริ่มจากคุณภาพข้อมูล การเลือก grab/composite ให้ตรงพฤติกรรมการผลิต ระบุเวลา/อุณหภูมิ/ภาชนะและการเก็บรักษาอย่างเหมาะสม ควบคู่ QA/QC (blank, standard, duplicate) จากนั้นแปลงผลรายครั้งเป็นแนวโน้มรายกะ/รายวันเพื่อเชื่อมโยงเหตุการณ์กับการแกว่งของค่า
เช็กลิสต์ย่อเมื่อเริ่มควบคุม (Bullet ~25%)
- ทวนเส้นทางน้ำทิ้ง แยกน้ำล้างแรกเข้มข้นไป pre-treat
- ตั้งถัง EQ ให้โหลดสม่ำเสมอ ลดโอกาส shock load
- ปรับ SOP ล้างเครื่องและปิดจุดรั่ว/หก
- อัปเดตแผน QA/QC ห้องแล็บ + ทำกราฟแนวโน้ม
- ประชุมกะผลิตเชื่อมโยงเหตุการณ์กับกราฟ COD
สรุป
เมื่อวัดได้ถูกต้อง เห็นแนวโน้ม และแก้ที่ต้นทาง ค่า COD จะ อยู่ในมือ ทั้งในมุมกฎหมายและต้นทุน ผู้อ่านที่ต้องการทบทวนพื้นฐานสามารถอ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ COD/BOD ได้ที่ https://www.ase-thai.com/th/category/11462/6699/cod-bod
